uitgelicht

Onder de categorie 'Uitgelicht' presenteer ik enkele projecten waaraan ik zelfstandig namens Das&Boom heb gewerkt.
Vanaf juni 2025 zet ik deze werkzaamheden voort vanuit Das en Advies.
Dit geldt voor alle projecten van RWS, Boskalis, ProRail en diverse andere partijen

Aanleg kunstburcht in het spoortalud bij Echteld

ProRail stop treinverkeer bij Molkwerum door gevaar dassenburchten

Op dinsdag 14 maart 2023 is de problematiek met dassen nabij het spoor voor het eerst volop in de media gekomen. ProRail oordeelde toen dat het niet meer verantwoord was om treinen over het traject bij Molkwerum in Fryslân te laten rijden, omdat ze met de waargenomen activiteit bij ongeveer 15 dassenpijpen, waarvan enkele dicht op elkaar, nabij het spoor de spoorveiligheid niet meer konden garanderen.


Trouw | Dassen leggen het spoor plat in Friesland [Download]

Jaren eerder was ik namens Das&Boom al betrokken bij de problematiek in Molkwerum en had ik toen dasvriendelijke oplossingen aangedragen. DAt plan richt zich op een duidelijke scheiding van functies: een ecologische zone waar de das kan blijven leven, effectief gescheiden van een strook waar hij niet meer kan komen. Hier staan de constructieve functies centraal om het treinverkeer duurzaam en veilig te houden, terwijl het gebied ontoegankelijk en onaantrekkelijk is gemaakt voor de das. Indien nodig kan in de ecologische zone een kunstburcht worden aangelegd als veilig alternatief voor een hoog risico-burcht. .

.


Omdat de plannen dus al gedeeltelijk waren voorbereid, kon de benodigde kunstburcht snel worden aangelegd.

Het grootste probleem was dat het RVO, als landelijke toezichthouder, in principe geen toestemming kon geven voor het verstoren van dassenburchten, omdat maart midden in de kwetsbare, d.w.z. voortplantingsperiode valt.
Namens Das&Boom heb ik snel een dasvriendelijke en effectieve methode ontwikkeld om de dassen vrijwillig hun burcht te laten verlaten. Deze aanpak benut hun natuurlijke overlevingsstrategieën bij calamiteiten, met zoweig mogelijk dwang. De dassen krijgen geleidelijk het signaal dat hun burcht geen veilige woonplek meer is, waardoor ze op zoek gaan naar een veilig en bekend alternatief binnen hun territorium, dat zijn in eerste instantie de bijburchten.
Er werd dus geen gebruik gemaakt van one-way poortjes om de dassen buiten te sluiten (veroorzaakt veel stres en risico's voor de das). Die werden alleen ingezet om terugkeer naar onbelopen holen te voorkomen.

Bij het opstellen van het plan is rekening gehouden met eventuele achtergebleven of jonge dassen, waardoor geen enkele das risico liep op verwondingen of erger. Bovendien stond gespecialiseerde dierenartsenhulp en opvang paraat.
Hoewel dit proces idealiter weken tot maanden duurt, kon het bij deze urgente situatie binnen enkele dagen worden uitgevoerd.
Daarom verleende het RVO alsnog toestemming.
De methode bleek effectief, alle dassen hebben zich zelf in veiligheid gebracht, extra hulp was dus niet nodig.
Zo kon de spoorveiligheid snel worden hersteld.
Twee maanden nadat de de kunstburcht was aangelegd bleek deze al bewoond.

Voor deze aanpak zijn inmiddels diverse alternatieven ontwikkeld, waarbij ik bijvoorbeeld een kunstburcht ontwerp, die gedeeltelijk in het bestaande spoortalud wordt aangelegd, buiten de druklijnen van het spoor en afgeschermd met ingegraven gaas, zie afbeelding bovenaan deze pagina

In deze kunstburcht heeft de das extra ruimte om zelf gangen ,kamers en uitgangen te graven

Om de kunstburcht zijn takkenrillen aangelegd om de dassen dekking te bieden bij de ingangen.
Twee maanden na voltooiing bleek de kunstburcht bewoond

verder lezen: 'problematiek dassen bij het spoortalud'

Kunstburcht voor stadsdassen in Roermond

In het hart van Roermond lag jarenlang een grotendeels verlaten fabrieksterrein. Geleidelijk aan nam de natuur bezit van deze ruimte, waardoor het gebied steeds meer overwoekerd raakte met begroeiing. Dieren begonnen zich er thuis te voelen, waaronder uiteindelijk ook de das. Inmiddels woont er al jaren een dassenfamilie op het terrein, die daar ook jongen heeft gekregen.

Er zijn nu plannen om dit gebied opnieuw in te richten, met als nevendoelstelling de nieuw ontstane natuur niet volledig te verdrijven, maar in afgeslankte vorm te behouden. Hierbij wordt speciale aandacht besteed aan de dassenfamilie, die zich daar inmiddels heeft gevestigd.
De uiteindelijke bedoeling is dat de dassenfamilie een prominente plek krijgt in het eindresultaat, met een onderkomen dat zoveel mogelijk tegemoetkomt aan de behoeftes van deze Roermondse dassen in een natuur-inclusieve multifunctionele aanpak. De das krijgt in het project een Podium (Agora, Forum), waar de aanwezigheid van de das belichaamd wordt, een plek die 's nachts, wanneer de mensen slapen, aan de das behoort, en overdag aan de mens, terwijl de das slaapt.

Hier zie je de plek van de dassenburcht in het plangebied 'Weerstand' en de plek in Roermond.
Vrijwilligers van de Dassenwerkgroep hebben daar op 30 april 2024 de moederdas met 3 jongen gefilmd met een wildcamera

Bij de plannen voor de Weerstand hebben we ervoor gekozen de dassen een functionele kunstburcht aan te bieden in combinatie met het behouden van hun oorspronkelijk woonplek.
Met het zo goed mogelijk in stand houden van hun eigen gegraven gangenstelsel met hun eigen familiegeuren, die met een tunnel verbonden wordt met een functionele kunstburcht op de meest rustige plek van het plangebied, kunnen we deze dassen een reële kans bieden op de Weestand te kunnen blijven wonen.
Het ontworpen podium opent unieke mogelijkheden door een combinatie van functies die gezamenlijk meerwaarde creëren. Naast de oorspronkelijke recreatieve en culturele toepassingen fungeert het podium ook als een geïntegreerde geluidsbarrière, waardoor de ecologische elementen onder en achter het podium beschermd worden. In tegenstelling tot de traditionele aarden wal biedt deze afscherming tevens bescherming tegen mogelijke geluidsoverlast van bovenaf, iets wat gezien de locatie tussen wooncomplexen extra relevant is.

Doorsnede van de plek voor de das. De rode lijnen zijn betonnen L elementen, die het dassengebied effectief scheiden van de rest van het plangebied voor de mens.

Er is bewust gekozen om de das niet alleen een afgeschermde plek aan de zuidrand van het plangebied te geven, maar hem ook prominenter aanwezig te laten zijn als integraal onderdeel van het geheel. De aanwezigheid van de das wordt benadrukt door de multifunctionaliteit van het podium te accentueren. Op de geplande kolommen wordt een marmeren das geplaatst, die vooral 's avonds, wanneer de das actief is, wordt verlicht. Hierdoor komt de das letterlijk in de schijnwerpers te staan en wordt hij niet weggestopt in een verloren hoekje. Naast andere mogelijkheden, die nog verder uitgewerkt moeten worden, zoals een live verbinding via camera’s met de dassen op een beeldscherm in een gezamenlijke ruimte en dynamisch gebruik van de verlichting van het podium, wordt de aanwezigheid van de das als een van de bewoners van het complex beleefbaar en daarmee het draagvlak voor hun aanwezigheid en noodzakelijke bescherming vergroot.

Deze plannen heb ik, namens Das&Boom, in samenwerking met de architect van de plannen voor het project 'Weerstand' van Arcadis ontwikkeld. Het betreft een ongebruikelijke benadering, die begrijpelijkerwijs vragen oproept bij de toezichthouder. Vooralsnog heeft de Provincie Limburg geen toestemming verleend, omdat zij van mening zijn dat een podium boven een dassenburcht niet passend is. Een logische gedachte, hoewel een kunstburcht juridisch gezien voldoende compensatie biedt voor het verlies van hun oorspronkelijke leefomgeving. Het behouden van hun bestaande burcht vergroot bovendien de kans op een succesvolle uitkomst. Bovendien gaat het hier om zogenaamde 'stadsdassen', die anders op de menselijk aanwezigheid reageren dan dassen die in het buitengebied leven.

verder lezen: 'stadsdassen'